(Gelezen In Tertio Van 9 November 2011)
Een artikel van Peter Vande Vyvere
De dertiende-eeuwse Marialegende Beatrijs behoort tot ons cultureel patrimonium. Actrice Tine Ruysschaert brengt het stuk opnieuw tot leven in een indrukwekkende monoloog, vergezeld van twee zangeressen.
Tine Ruysschaert speelde het stuk al eens in de tweede helft van de jaren 1990, maar nu doet ze dat samen met Els Wollaert en Annelies Coene, die de voordracht passend larderen met middeleeuwse liederen. Ze zingen troubadourshymnen, antifonen van Hildegard Von Bingen en een schitterend Marialied uit de codex Las Huelgas. Zo is de sfeer van zingende kloosterzusters nooit ver weg.
Zuster-kosteres
Het Beatrijsverhaal is bekend. Een jonge zuster-kosteres kan, hoe vroom ze ook is, haar vriendje niet uit haar hoofd zetten. Na lang aarzelen laat ze de sleutel van de sacristie en haar habijt achter bij het Maria-altaar en vlucht met haar geliefde de wijde wereld in. Na zeven vette jaren waarin twee kinderen worden geboren, breken zeven magere jaren aan. Haar man gaat ervandoor en om haar kinderen te eten te geven, moet ze noodgedwongen haar lichaam verkopen. Al die tijd blijft ze hopen en vertrouwen op Maria.
Op een dag logeert ze incognito met haar kinderen bij een weduwe in de buurt van haar voormalige klooster. Als ze informeert naar ‘het schandaal met de kosteres’ die op de loop ging, valt haar gastvrouw uit de lucht: de vrome zuster bleek al die jaren trouw op post. Beatrijs realiseert zich dat Maria ongemerkt haar plaats innam. Na een moeilijke, maar bevrijdende biecht met de abt-visitator, neemt ze zelf haar taak in het klooster weer op, terwijl de abt de kinderen in zijn gevolg opneemt.
Beroering
De Middelnederlandse Beatrijslegende, zoals we ze kennen uit een veertiende-eeuwse verzamelcodex, is een literaire parel. Het zuivere ritme, de knappe karaktertekening, de gave compositie, de levende dialogen en de sobere, maar treffende natuurbeschrijvingen beroeren toehoorders tot op vandaag. De prestatie van Ruysschaert, die haar meesterschap als pure woordkunstenares alle eer aandoet, is daar niet vreemd aan. De vlotte vertaling van Willem Wilmink uit 1995 evenmin.
Christelijk-spirituele intuïtie
Maar voor wie aandachtig luistert, heeft Beatrijs meer in petto dan louter theatraal en muzikaal plezier. Het lange ‘leerdicht’ getuigt van een verrassend zuivere christelijk-spirituele intuïtie. Wie door de literaire figuur van het mirakel heen kijkt, merkt dat het over de kracht van grenzeloos geloofsvertrouwen en over de eindeloze barmhartigheid van God gaat. Als je ondanks alle wederwaardigheden van het leven - met Maria - op God blijft vertrouwen, kun je erop rekenen dat Hij je in de armen sluit.
Dat die boodschap ook vandaag aanslaat, danken we aan dat opmerkelijk menselijke verhaal van meer dan zeven eeuwen oud en aan de indringende en subtiele opvoering van de actrice en haar muzikaal duo.
Scholen, parochies en organisaties kunnen Beatrijs boeken via tel.: 09 282 44 62; fax: 09 282 00 34 of info@tineruysschaert.be
Speellijst op www.tineruysschaert.be
