“We zijn de maat der dingen kwijt”
Uit een artikel van Emmanuel Van Lierde
Hoe overleven we onze tijd? Het is de ondertitel van het pas verschenen boek Ketterijen van Karel De Gucht. “Ik zeg niet dat er geen problemen zijn, maar te veel zaken worden opgeblazen. We zijn de maat der dingen kwijt. Ons samenlevingsmodel staat heus niet op ontploffen”, stelt de politicus. Dit exclusieve interview leest als een vurig pleidooi om de rede(lijkheid) en de vrijheid overeind te houden.
Ter inleiding van zijn boek voegde De Gucht er een uitvoerige state of the union aan toe waarin hij vijf ketterijen bestrijdt. Volgens hem was 2016 geen kantelmoment in de geschiedenis. De Brexit en de verkiezing van Donald Trump zijn des accidents de parcours. Ten derde worden we niet overspoeld door moslims en vluchtelingen. Vervolgens is de globalisering volgens hem niet de boosdoener en tot slot: “de mensen hebben niet altijd gelijk”. Kun je hem ongelijk geven?
22 maart 2016
Volgende week is het een jaar geleden dat in Zaventem en Maalbeek aanslagen plaatsvonden. Wat valt er te doen tegen zulke terreur?
“Gedegen informatievergaring is de enige methode die terreur kan voorkomen. En in ons land wordt goed politiewerk verricht. We moeten doen wat we kunnen, maar in het besef dat je nooit alles kunt vermijden. Mij stoort het dat mensen zo makkelijk meestappen in het beperken van hun vrijheden. In hoeverre bekomen we daardoor meer veiligheid? Ik ben er niet van overtuigd dat het op de schop gooien van onze vrijheden veel effect heeft. Al bijna duizend jaar vechten we in Europa voor onze vrijheden. Steden die opkwamen voor hun rechten, ijverden toch voor de rechten van hun burgers? En er waren al goed functionerende rechtbanken in de middeleeuwen. Door de terreur doen we nu vlotjes afstand van al die opgebouwde vrijheden en rechten. Voor wat? Wat brengt dat op? Neem de maatregel van binnenlandminister Jan Jambon om passagiers te registreren van internationale treinen en bussen. Dat haalt niets uit. Als ik naar Parijs ga, neem ik de trein in Rijsel in plaats van in Brussel. In Brussel is dat een internationale trein en word je gecontroleerd. In Rijsel is dat binnenlands verkeer, geen controle. Terroristen weten dat ook. Gaan we straks alle boemeltreinen ook controleren? Dat heeft toch geen zin. Steeds weer blijken er achter de terreurdaden netwerken te zitten. Daar moeten we dus naar op zoek. Investeer daarom in inlichtingendiensten en politiewerk”, beklemtoont De Gucht.
Sterke instellingen
Volgens sommigen verkeert de wereld in een prerevolutionair klimaat. Vergelijkingen met de jaren 1930 zijn niet van de lucht.
“Die parallellen gaan niet op. De situatie in de jaren 1930 was te wijten aan het feit dat Europa nooit de Eerste Wereldoorlog te boven was gekomen. Je moet altijd over de twee wereldoorlogen samen spreken. De ene liep over in de andere. Je kunt de Europese Unie vandaag niet vergelijken met de Weimarrepubliek van destijds. Onze instellingen en structuren staan nu veel sterker dan in de jaren 1930. Kijk naar de VS waar nu een merkwaardige man president is. Die wordt toch aan banden gelegd door het gerecht, de pers mobiliseert tegen hem en hij moet de internationale verdragen respecteren. Je kunt de maatschappij niet zomaar ontwrichten vandaag. We gedragen ons allemaal te veel als drama queens. Ik zeg niet dat er geen problemen zijn. Ik schrijf er voortdurend over. Maar dat betekent niet dat ons samenlevingsmodel op springen staat.”
Christelijk Europa
De waarden van Europa zij mee gevormd vanuit het christendom.
“Ethiek hoeft niet gegrond te zijn in het geloof, maar in Europa werden de moraal en de cultuur toch sterk vanuit het christendom gevoed. Als atheïst heb ik er geen moeilijkheden mee dat mensen geloven, maar ze moeten hun privémoraal niet opleggen aan anderen of bepalen wat de publieke moraal moet zijn. De Broeders van Liefde hebben zowat het monopolie over de instellingen voor geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen. Als die draaien dankzij overheidssubsidies – geld van de gemeenschap -, dan past het niet daar je privémoraal boven de wet te stellen door in al die instellingen carrément euthanasie te weigeren.”
Parfum van onze geschiedenis
In andere columns zoals over het kerstverhaal wijst De Gucht dan weer op de blijvende waarde van de christelijke traditie.
“Etienne Vermeersch ontleedt haarfijn waarom die verhalen niet echt gebeurd kunnen zijn, maar die historiciteit doet er volgens mij niet toe. Het kerstverhaal is een verhaal van menselijk mededogen en aan zulke literatuur heeft onze tijd behoefte. Als atheïst ga ik er sowieso van uit dat die verhalen niet kloppen en niet waarheidsgetrouw zijn, maar ze hebben wel een grote waarde. Ook thuis plaatsen wij elk jaar onze kerststal, niet alleen omdat het kunstzinnig is of voor de gezellige sfeer, maar omdat die periode uitnodigt tot bezinning. Zo’n moment van introspectie is voor iedereen uiterst zinvol. Die christelijke feesten met hun verhalen en rituelen maken het parfum van onze geschiedenis uit.”
