In Gesprek Met Kardinaal Danneels – Deel 1

Twee doorgewinterde journalisten zoals VRT-nieuwsanker Jan Becaus en Libre Belgique-reporter Christian Laporte hebben kardinaal Danneels bereid gevonden vele uren lang met hen in gesprek te treden. Dit leverde een boek op met bovenstaande titel. Hieronder een passage over “Het werken met je verstand heeft zijn plaats in de katholieke Kerk”.
Is het christendom de religie met de best onderbouwde theologie?
Ik denk het, want het is de enige religie die altijd gezegd heeft dat de rede, het verstand van de mans, haar volle waarde behoudt en niet moet wijken voor het geloof. Ik ben daar trots op. Het werken met je verstand heeft zijn plaats in de katholieke kerk. Dat begint al vanaf de Oudheid, maar ook bij Thomas van Aquino en in de hele middeleeuwen. Als je de fijnheid van de moraal in de Bergrede bekijkt, over de armen van geest, uw vijanden beminnen, enz. en je plaatst dat in een andere cultuur, bijvoorbeeld in China, dan merk je hoe hard die cultuur kan zijn. Dan zeg je toch: ‘Er waait hier een andere geest’. Er zijn nu nogal wat intellectuelen in China die zich bekeren tot de katholieke Kerk. Mensen die aanvoelen dat de Chinese cultuur weliswaar verfijnd is, maar tegelijk heel hard.
Op het vlak van intermenselijke relaties …
Je voelt onmiddellijk: dit is een andere beschaving, waar het geweld ingecalculeerd is. Terwijl er in het Christendom ook gewelddaden gebeurd zijn, maar men heeft nooit kunnen zeggen dat die op Jezus teruggingen.
U lijkt gefascineerd door Azië. Ligt de toekomst van de Kerk veeleer daar, ook al wordt Latijns- Amerika het katholieke continent van nu en de toekomst genoemd?
De numerieke toekomst, in aantallen katholieken, dat weet ik niet. Die ligt denk ik in Latijns- Amerika of Afrika. Maar als het Christendom erin slaagt om door te dringen tot de Aziatische cultuur, dan zou dat de mooiste overwinning zijn die men kan dromen. Weet je, in Afrika is het niet zo moeilijk om te evangeliseren. Afrika, dat is lava die nog niet gestold is. Je gooit daar het Christendom op en dat mengt en vermengt zich, bijna vanzelf, zonder grote inspanningen.
Azië daarentegen, met zijn culturen van meer dan 5.000 jaar oud, dat is gestolde lava. Het Christendom heeft er veel meer tijd nodig om in de bodem te dringen. Vergeet niet dat de Chinese cultuur veel ouder is dan Abraham! Die cultuur is af. Die heeft een zekere graad van rijpheid en vastigheid bereikt. In de encycliek van Joannes-Paulus II ‘Redemptoris Missio’ staan er twee of drie bladzijden over het Christendom in Azië. In voorgaande documenten ging het altijd over het Christendom en de inculturatie ervan in Afrika of Latijns-Amerika. Maar het is in Azië dat de teerlingen geworpen worden! Omdat Azië een geraffineerde cultuur heeft.
De uitdaging is des te groter, omdat die landen nu economisch aan het groeien zijn…
Ik heb een enorme bewondering voor priester Theofiel Verbist uit de 19de eeuw, die de scheutistenorde gesticht heeft, maar vooral voor de jezuïet Ferdinand Verbiest uit de 16de eeuw, die naar China getrokken is als astronoom, daar de wetenschap geactiveerd heeft, een Chinees woordenboek heeft gemaakt en het Christendom heeft geïntroduceerd aan het keizerlijk hof. Dat was echt katholiek! De rede en de wetenschap eerbiedigen en tegelijk Christus prediken. De keizer heeft dat aangevoeld en hij heeft Verbiest mandarijn gemaakt, een van de groten van het keizerrijk.
Hebt u nog andere voorbeelden van dergelijke ‘mannen van God”?
Er zijn enkele jezuïeten die merkwaardig werk verricht hebben op het terrein van de inculturatie. Ik denk aan pater Arrupe, de oud-generaal van de orde, die in Japan geweest was. Zijn opvolger Kolvenbach is ook een Aziëkenner. Dat waren mannen die iets in de vingers hadden. Wat zij gedaan hebben is zeer mooi. Trouwens, de huidige generaal van de jezuîetenorde is ook een kenner van het Verre Oosten.
En iemand als pater Damiaan?
Damiaan is van een bijzondere orde. Die was een en al edelmoedigheid en heldenmoed. Hij heeft iets heroïsch en dat onderscheidt hem van andere missionarissen. En hij is een typische katholiek. Dat wil zeggen: hij predikte rede en geloof. De twee, niet een van beide. Niet de zuivere rede, zonder het geloof, en niet het geloof zonder de rede. Die mix is typisch katholiek.
Damiaan bezat veel meer een boerengeloof?
Ja, en dat merk je. Als je de verering voor Damiaan vergelijkt met die voor broeder Mutien-Marie, of voor broeder Isidoor in Kortrijk, of voor het Heilig Paterke in Hasselt, dan zie je drie heiligen tot wie men bidt. Damiaan is nog te veel een heilige die men bewondert. Sinds hij heilig verklaard werd, komen er wel meer mensen naar zijn graf om te bidden, maar er is nog steeds geen massale toeloop.
U moet wel toegeven dat de Kerk er lang over gedaan heeft om zijn deugden te erkennen?
Niet zozeer zijn deugden. Het is het mirakel dat zolang op zich heeft laten wachten. Maar wat wil je? De mensen die hem als een held zien, hebben natuurlijk nooit om een mirakel gevraagd en als je niks vraagt, kun je niks krijgen.
Maar nu gaat het een stuk sneller…
Het gaar nu sneller, ja.
Tot zover het vraaggesprek.