Magisch Kerstbestand (Door Koenraad De Wolf)

Uit TERTIO van 5 november 2008:
Het kerstbestand van 1914, waarbij de soldaten over de frontlinies spontaan met elkaar verbroederden, spreekt nog altijd tot de verbeelding. Maar de daaropvolgende jaren werd dat door de legeroverheid verboden.
In het najaar van 1914 stelde het Duitse leger voor een kerstbestand te sluiten, maar de geallieerden gingen daar niet op in. Op Kerstmis 1914 zwegen de kanonnen langs het 750 kilometer lange front van Nieuwpoort tot Basel: in de eerste plaats door de strenge winter.
Op veel plaatsen vonden - na het zingen van kerstliederen - spontane verbroederingen plaats. Soldaten maakten aan beide kanten van het front van de gelegenheid gebruik hun doden die in het niemandsland lagen, te begraven. Aan Duitse kant namen vooral Saksische en Beierse troepen - maar weinig Pruisen - daaraan deel, terwijl aan de overkant vooral Britse troepen hun doden begroeven, en in mindere mate ook Belgen en Fransen. Soms gingen de soldaten bij de vijand Kerstmis vieren rond een kerstboom en werden cadeaus uitgewisseld.
Op tweede kerstdag vond zelfs een heuse voetbalwedstrijd plaats in het niemandsland tussen beide linies - die door de Duitsers werd gewonnen. De soldaten waarschuwden elkaar wanneer een aanval dreigde. Als de legerleiding een bezoek bracht aan de loopgraven, werd de tegenstander verwittigd en werd boven de hoofden heen en weer geschoten. In Diksmuide vroeg op tweede kerstdag 1914 een regiment van soldaten uit Beieren aan de Belgische soldaten of bij hen een priester aanwezig was. Zij gaven aan de Belgische commandant Lemaire en regimentspriester Sabin Vandermeiren een monstrans terug die was gevonden in de kolenkelder van een veldhospitaal. Die overdracht vond plaats op de dichtgevroren IJzer. Zowel bij de geallieerden als bij de Duitse opperbevelhebbers ontstond daarover grote beroering, omdat zij dat beschouwden als muiterij en hoogverraad.
In 1915 nodigden de Duitsers de geallieerden opnieuw uit voor een kerstbestand. Ondanks de dreigementen van officieren gingen - evenwel op een klein aantal plaatsen - de soldaten daarop in, en opnieuw werd verbroederd. De legerleiding reageerde furieus en in de herfst van 1916 werd aangekondigd dat de artillerie zou worden ingezet wanneer iemand zich vriendschappelijk zou inlaten met de vijand. Lagere officieren en soldaten zouden zelfs standrechtelijk worden geëxecuteerd. Zowel in 1916 als in 1917 vonden dan ook geen kerstverbroederingen plaats.
C.L.