Weerspreuk: Sint-Andreas

30 november: Sint Andries brengt de vries;
Sint Elooi brengt de dooi.
Andreas won zijn brood uit het water als visser op het meer van Galilea. Simon Petrus was zijn broer en Joannes de Doper verkondigde hem de nabije komst van de Messias, de bevrijder van het joodse volk. Als getuige van de doop, die Jezus in de Jordaan van Joannes ontving, zou Andreas korte tijd in de nabijheid van Christus zijn gebleven en Petrus met hem in contact hebben gebracht. Daarom heet hij de eerst-geroepene der twaalf apostelen. De werkelijke vorming van hun groepje viel iets later, toen Jezus de twee broers bij hun vissersboot toeriep dat zij voortaan mensenvissers zouden zijn.
In het evangelie neemt Andreas driemaal het woord en na de laatste keer valt een totale stilte. Zelfs het boek der Handelingen, een verslag van de geboorte der Kerk, zwijgt over hem, wat de traditie verklaart met zijn verblijf in het afgelegen, wilde Scythië aan de Zwarte Zee. Later zou hij gepredikt hebben in Griekenland waar hij in Patras op de Peloponnesus de dood vond. Over hoe dat gebeurde stemmen de schaarse en onzekere documenten althans overeen. Hij stierf na een lijden van twee dagen aan een X-vormig kruis dat men sindsdien een andries- of andreaskruis noemt.
Vooral nadat Patras zijn relieken aan Constantinopel had moeten afstaan, in 357, hoorde Andreas tot de meest vereerde heiligen. Hij werd de schutspatroon van vele beroepen, steden en staten, zoals Schotland (waaraan het Andreaskruis in de Britse vlag herinnert), maar bovenal Rusland. In het jaar 988 trouwde namelijk een Byzantijnse prinses met grootvorst Vladimir van Kiev, op voorwaarde dat zijn land tot het christendom overging. En een meegebrachte relikwie van de apostel deed een nieuwe Andreaslegende ontstaan: na Scythië bezocht hij niet Griekenland, maar de tegenwoordige Oekraïne om zijn bisschopszetel in Kiev te vestigen. En vandaar zou hij tot in Novgorod, ter hoogte van Estland, het evangelie hebben verkondigd. Wat Petrus en Paulus voor het westen waren, was Andreas voor het oosten. Het is aan de kruisen in de orthodoxe kerken te zien: een eindje onder de dwarsbalk daarvan bevindt zich een kleinere, schuine dwarsbalk die als symbool van het andreaskruis eer betuigt aan de eerst-geroepene, de apostel van het oosten. Dat het hoofd van Andreas, eeuwenlang bewaard in Rome, in 1964 door de paus werd overgedragen aan de Grieks-orthodoxe gemeenschap van Patras was dan ook een veel belangrijker gebaar van verzoening dan de christenheid in het westen besefte.
(Uit Alle Heiligen van Wim Zaal)
C.L.