(Vervolg) Antwoorden op de Vragenlijst van het Bisdom-1919
Vragenlijst 1919 v/d Belgische Bisdommen aan de parochies over het verloop van WO I
e/ [De toestand der vrije scholen. Opgelegd programma, voertaal, gewoon en buitengewoon schooltoezicht, - uitkering der schooltoelagen, - het onderwijzend personeel]
Niets te melden
f/ [Patronaten, - werken voor schoolgaanden en werken voor de jeugd, - werken voor volwassenen. -Beperking der vergaderingen door de bezettende macht; - ander oorzaken van ontreddering – Liefdadigheidswerken.]
Hiervoor moest men toelating vragen.
g/ [Wegvoeren der werklieden. Treffende feiten; - namen der werklieden in Duitsland overleden of later in België door ontbering omgekomen; - overzichtstafels]
Niets gebeurd
h/ [Ondersteuningswerken. Aard, bestuur, bijzonder doel, uitslagen. Overzichtstafels. Toestand van werk en nijverheid, armoede.]
Een bijzonder comité heeft altijd met vrucht gewerkt: onmogelijk hierover bijzonderheden te bezorgen, vermits wij ze niet bezitten.
i/ [Gerechtelijke vervolgingen. Namen der beschuldigden, grieven, gerechtsleiding, uitslag van het proces - De politieke gevangenen in België gestorven. Een uitgebreide aantekening zal aan de terechtgestelden gewijd worden. - Oorlogsbelastingen, boeten, uitbuiting der bevolking.]
Niets te melden.
n°10 [Naam, voornaam en dienststaat der parochiële geestelijken en ook der andere, zowel wereldlijke als kloosterlingen]-
Niets te melden.
[Korte overzichttafel der parochianen onder de wapens geroepen of die vrijwillig hebben dienst genomen - ]
aantal opgeroepen soldaten: 90 - aantal vrijwilligers: 10 – aantal weggevoerden: geen
[Getal en namen der gesneuvelden in den oorlog, der verminkten ..-]
aantal gesneuvelde Bertemnaren : 12, één verminkte.
Vergelijkende tafel der geboorten en sterfgevallen bij de burgerlijke bevolking van 1913 tot 1918.
| geboorten | Overlijdens | waaronder volw. parochianen’ | waaronder jonge parochianen’ | overl. in ‘t klooster | |
| 1913 | 77 | 58 | 23 | 16 | 19 |
| 1914 | 66 | 59 | 23 | 15 | 21 |
| 1915 | 52 | 64 | 25 | 13 | 26 |
| 1916 | 41 | 55 | 16 | 9 | 30 |
| 1917 | 38 | 85 | 23 | 12 | 50 |
| 1918 | 48 | 118 | 40 | 21 | 57 |
n°11 [– Huiszoekingen in kerken of kloosters. – Opname of inbeslagname van klokken. Opschriften van verbrijzelde klokken]
Zonder toelating te vragen, is een Duits onderofficier, vergezeld van een burger, op den toren en hoogzaal gegaan, hebben aantekeningen gemaakt en zijn na enige minuten vertrokken.
Toelichting: Moritz von Bissing, gouverneur-generaal van België namens de Duitse bezetter, kwam in een moeilijke situatie toen hij, tegen zijn persoonlijke overtuiging in, midden 1916 de zeer onpopulaire verplichte tewerkstelling in België moest afdwingen en in februari 1917 de opeisingen van koper, brons en tin. Mercier protesteerde fel tegen deze maatregelen. De opeisingen van de grondstoffen bleef rusten tot in februari 1918 de kerkelijke overheid gevraagd werd een lijst van klokken en orgels aan de bezetter over te maken. Door tussenkomst van de Duitse kardinalen bleven de kerkklokken in België gespaard.
Dit had blijkbaar wel voor gevolg dat aan het inventariseren van alle klokken die in de parochiekerk maar ook in kapellen en kloosterkerken aanwezig waren, hoge prioriteit werd gegeven in de vragenlijst. In nagenoeg alle parochieverslagen (soms heel summier qua antwoorden) die we konden nakijken komt een beschrijving van de klokken voor. (Zie verder).
n°12 [Feiten van verscheiden aard. Grensversperring, - de aanwervingsdienst over den draad. – Daden van vaderlandsliefde of offerbereidheid. – Plichtverzakingen. – Vaderlandse betogingen
Niets te melden.
n°13 [-De ontruiming. –Houding der vijandelijke legers. – Voorvallen en misdaden]
Niets te melden.
n°14 [– De bevrijding. – Intrede der Belgische of verbondene legers. – Godsdienstige plechtigheden. – Terugkeer der gevangenen en uitwijkelingen. – Gedenktekens]
Er wordt een gedenkteken opgericht, door inschrijving der parochianen bekostigd, op de graven der 3 Belgische soldaten op 19 aug. 1914 te Bertem gesneuveld.
Er zal in de kerk ook een gedenkteken geplaatst worden waarop de namen der gesneuvelde Bertemnaren gebeiteld worden.
Dit verslag is voorgelezen en goedgekeurd te Bertem den 17 april 1919 door
Den schatbewaarder den pastoor de voorzitter van het Bureel
van de kerkfabriek van de kerkfabriek
Eng. Pinnoy K. Nelo Guil. Donnij
Parochie Bertem bij Leuven
A De grootste klok
1° is in den kerktoren
2° haar naam is St Eloy
3° zij is gegoten in 1861 door A.L.J. Van Aerschodt
4°(vermits het gewicht ons onbekend is ziehier de grootte, zonder de bovenste oog waarin zij hangt:
1,10 m. onder, op 0,88 m. hoog
5° toon: fa-dièse
6° Er staat op, in vooruitspringende letters:
Gemeenteklok : de Heeren Fr Debontridder, burgemeester, H. Vrebos en Feytens schepenen, P.J. Dewals, J. Demuylder, J. F. Van Billoen, G. J. Van Hamme, raadsleden.
Pastoor C. Stevens.
Sanctificatur in honorem Sti Eligii: ad Patrini Fr. Debontridder et Mme Van Hamme
Gegoten door A.L.J Van Aerschot, major successor van A. L. Van den Gheyn. 1861
B De kleinere klok
1° is in den kerktoren
2° haarnaam is St. Pieter ter Banden
3° zij is gegoten in 1861 door A.L.J. Van Aerschodt
4° (vermits het gewicht ons onbekend is) ziehier de grootte, gelijk voor A
hoogte 0,78 m. onder 1,00 m.
5° toon: sol
6° Er staat, in vooruitspringende letters:
Sanctificatur in honorem Sancti Petri apostoli Patrini
Patrini: G. Van Hamme, Mme De Smet, née Josephine Van Geertruyen
Cura pastoris C. Stevens
Gegoten door A.L.J. Van Aerschodt, major successor van A. L. Van den Gheyn. 1861
C de klok
1° is in den toren der kapel van het klooster
2° haar naam is St. Vitalis
3° zij is gegoten in 1894 door Ed Michiels -Moeremans te Doornik
4° vermits het gewicht ons onbekend is, ziehier de grootte:
0,49 m. hoog, 0,60 m. doorsnede van onder
5° toon: fa
6° Er staat op: Gegoten te Doornik door Edw. Michiels –Moeremans in ’t jaar O.H. 1894
Patrini: Bruno Beyaert , Melle E. Herinckx.
Berthem 20 feb. 1918 – quod attestor C. Nelo, parochius
Raf Van der Donckt
