Vandaag laten wij Herman Frijlink vertellen over Mozes.
Mozes is de oudste en bekendste profeet van het joodse geloof. In het Hebreeuws heet hij Moshe en in het Arabisch Musa. Hij is te zien als de grondlegger van het jodendom. Ook voor het christendom en de islam is hij van fundamenteel belang.
De Koran en de Bijbel vertellen grotendeels hetzelfde verhaal over het leven van Mozes, maar er zijn ook verschillen. Mozes werd geboren in Egypte als de zoon van Hebreeuwse slaven, aldus het Bijbelboek Exodus, Grieks voor ‘uittocht’. De meeste geleerden zijn het er over eens dat hij leefde in de 13e eeuw v.C. en een afstammeling was van Levi, een van de twaalf zonen van Jacob, de stamvaders van het volk Israël. Zijn moeder, aldus het Bijbelverhaal, legde hem te vondeling in een rieten mandje in de Nijl omdat de Egyptische koning, de farao, had bevolen om alle pas geboren Hebreeuwse jongetjes te doden. De dochter van de farao vond hem in het water, aan de oever van de Nijl en adopteerde hem. Mozes groeide op als een Egyptische prins.
Maar toen hij een Egyptische slavendrijver had gedood die een van zijn landgenoten had afgetuigd was hij gedwongen te vluchten. Van toen af was hij herder tot God hem riep het volk van Israël te verlossen uit het land Gosen in Egypte en het naar Kanaän te brengen.
Maar hoe Mozes de farao ook smeekte, deze wilde het volk niet laten gaan. Dat gebeurde pas toen Jahweh, de god van Israël, de Tien Plagen, tien natuurrampen, over Egypte had gebracht. Maar daar kreeg hij spijt van, zodat hij zijn leger de Israëlieten liet achtervolgen tot de Rode Zee.
Het verhaal gaat dat Jahweh de zee splitste en zo aan Israël de doortocht verschafte. De achtervolgende Egyptische soldaten verdronken in het water dat zich boven hun hoofden sloot toen Mozes en zijn volk veilig aan de overkant waren.
Bij de berg Sinaï in de gelijknamige woestijn sloot Jahweh via Mozes een verbond met de Israëlieten en gaf hen de Tien Geboden als onderdeel van dit verbond. Het verbond hield in dat Jahweh de God van Israël was, dat Hij hen naar Kanaän zou brengen en dat dit hun land zou zijn, dit alles op voorwaarde dat het volk van Israël Hem en Zijn Wetten gehoorzaam zou zijn.
Mozes trad dus niet alleen op als religieus en militair leider maar ook als eerste wetgever. Hij schreef de eerste vijf boeken van de Bijbel, in het Hebreeuws bekend als de Thorah, inclusief de Tien Geboden. Mozes overleed toen hij 120 jaar oud was, vlak voor zijn volk het land Kanaän daadwerkelijk binnen trok.
Het verbond tussen Jahweh en het volk Israël leek veel op de verdragen die de koningen uit die tijd sloten met volken die zij hadden onderworpen. De profeten van Israël zagen het als hun voornaamste taak om het volk te herinneren aan dit verbond en hen te waarschuwen voor wat er zou gebeuren als ze Jahweh niet gehoorzaamden. De invloed van Mozes is tot op de dag van vandaag onverminderd groot, omdat de Tien Geboden sinds hun ontstaan de grondslag zijn voor de waarden en normen in een groot deel van de wereld.
Tot zover Herman Frijlink.
C.L.
