De Joodse Kalender

In Kerk en Leven van 9.2.2005 en 23.3.2005 verscheen reeds het verhaal van de oude Romeinse kalender, van de juliaanse kalender, van de gregoriaanse kalender, van de republikeinse kalender en van de islamitische kalender. Van deze laatste vertelde ik nog dat de ramadan, de islamitische vastenmaand, elk jaar ongeveer 11 dagen vooruitschuift. Welnu, dit jaar 2008, begon de ramadan reeds op 1 september.
De joodse jaartelling begint bij de schepping, die volgens de joden in 3761 vóór Christus plaatsvond. De huidige joodse kalender is waarschijnlijk door patriarch Hillel II in het jaar 358 na Christus – het joodse jaar 4119 – geïntroduceerd.
De joodse dag begint met zonsondergang. Daarom beginnen sjabbat en alle feestdagen met het verdwijnen van het daglicht en eindigen zij (’s anderendaags ’s avonds) bij het verschijnen van drie sterren aan de hemel.
De joden volgen een maankalender met twaalf maanden van afwisselend 29 en 30 dagen. Dat aantal hangt samen met de omloop van de maan om de aarde die 29,5 dagen duurt. Iedere joodse maand begint en eindigt met de nieuwe maan.
Twaalf (maan)maanden tellen 354 dagen. Het zonnejaar – dat is gebaseerd op de omloop van de aarde om de zon – heeft circa 365 dagen. Dus is er een tekort van elf dagen van het maanjaar t.o.v. het zonnejaar. Om te voorkomen dat de joodse feestdagen, die seizoensgebonden zijn, gaan schuiven door het zonnejaar wordt zeven keer in de negentien jaar een maand toegevoegd aan het joodse jaar. Dat gebeurt in het 3de, 6de, 8ste, 11de, 14de, 17de en 19de jaar. Op die manier blijft het joodse jaar in de pas lopen met de maanstanden én met het zonnejaar.
Bij de vrij ingewikkelde berekening van de joodse kalender zal in werkelijkheid blijken dat een jaar 353, 354 of 355 dagen heeft en een schrikkeljaar 383, 384 of 385 dagen.
Het religieuze nieuwjaar, Rosj Hasjana, wordt gevierd in de zevende maand, Tisjri, meestal in september, dit jaar (2008) op 30 september en 1 oktober. Vanaf die maand begint ook de jaartelling. Dit heeft te maken met het bijzondere getal zeven; net zoals sjabbat de zevende dag van de week is. De eerste maand is echter Nisan (ongeveer overeenkomend met april).

Cyriel Letellier