1 . Christus wordt weer gekruisigd
Uit een column van Guido Vanheeswijck, filosoof en hoogleraar aan de UAntwerpen en de KU Leuven.
Het boek Christus wordt weer gekruisigd van Nikos Kazantzakis werd begin dit jaar opnieuw in Nederlandse vertaling uitgebracht. Het boek vertelt het verhaal van een groep arme mensen, op de vlucht voor de Turken, die voor hulp aankloppen bij een welvarend Grieks dorp Lykrovisi. De rijke notabelen van Lykrovisi – onder leiding van de pope Grigoris – zien de vluchtelingen allerminst graag komen. Maar tegelijk hebben diezelfde notabelen enkele jongeren uit het dorp aangewezen om als hoofdpersonages in de opvoering van het passieverhaal - dat om de zeven jaar plaatsvindt – te fungeren. Deze figuren – aangevoerd door de herder Manolis, die de rol van Christus krijgt – nemen hun rol zo ernstig dat ze zich daadwerkelijk over de vluchtelingen ontfermen en zich uitdrukkelijk distantiëren van de dorpspolitiek. Zo ontstaat een heftige strijd tussen twee groepen, die uiteindelijk tragisch afloopt.
De strijd die Kazantzakis evoceert gaat – in hedendaagse termen – over de strijd tussen christenen en cultuurchristenen. Cultuurchristenen beschouwen zichzelf als mensen die niet langer geloven, maar aan de voorbije christelijke traditie wel hun culturele waarden beweren te ontlenen. Vandaag vindt je die liefde voor het cultuurchristendom vooral in rechtse kringen, waartoe ook linkse progressieven van weleer zich hebben bekeerd. Kortom, het is “politiek correct” geworden. Ze vragen niet zozeer aandacht voor de kern van de christelijke inspiratie, waarin aandacht voor de (zwakke) medemens hand in hand gaat met een geloof in kwetsbare transcendentie. Integendeel, ze verwijzen graag naar het cultuurchristendom dat in naam van zijn “traditie” de Europese eigenheid moet vrijwaren van de Islamitische indringer. Daarom ook willen zij een “katholieke” school die zich durft af te zetten tegen de islam.
Dialoogschool
Lieven Boeve (de directeur-generaal van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen, nvdr) zegt juist het omgekeerde te beogen. Hij wil opnieuw openheid creëren voor de religieuze kern van het christendom en het gesprek daarover aangaan. Precies vanuit dat perspectief zoekt hij contact met de islam en met andere, ook seculiere levensbeschouwingen. In zijn “katholieke” dialoogschool wil hij opnieuw de kern van het christendom in dialoog laten ontdekken.
Tot zover Guido Vanheeswijck.
2 . Cultuur van dialoog als rode draad
Uit een artikel van Didier Pollefeyt, gewoon hoogleraar aan de faculteit Theologie en Religiewetenschappen, en vicerector onderwijsbeleid van de KU Leuven.
De voorbije weken maakte het Vlaamse publiek kennis met de katholieke dialoogschool. Een “vliegende start”, schreef De Standaard. De nadruk die op de islam kwam te liggen, deed bij sommigen de vraag rijzen of de katholieke school langs deze weg haar identiteit opgeeft. De hoofdredactie van Tertio maakte onmiddellijk duidelijk dat dit niet de intentie is. Integendeel, de idee achter de katholieke dialoogschool is juist dat in de ontmoeting met de vele overtuigingen de school haar katholieke profiel opnieuw meer op het spoor kan komen. Dat is ook wat we de voorbije weken hebben zien gebeuren nu zelfs politici en journalisten de vraag stellen naar de “ziel” van het katholiek onderwijs.
Tegen verkleuring
Het is verheugend dat in Vlaanderen deze vraag eindelijk opnieuw in alle openheid gesteld kan worden. In ons empirische onderzoek stellen we een geruisloze verschuiving vast van katholieke schoolidentiteit naar de zogenaamde kleurrijke school, van een school die de katholieke traditie als uitgangspunt en preferentiële gesprekspartner neemt, naar een school die alle godsdiensten en levensbeschouwingen als relatieve, uitwisselbare alternatieven naast elkaar plaatst zonder enige voorkeur. De doelstelling van de katholieke dialoogschool is precies de stilzwijgende verkleuring, die zich tevreden stelt met algemene menselijke waarden, een halt toe te roepen. In plaats daarvan wil ze opnieuw de specifieke katholieke identiteit centraal stellen.
Tot zover Didier Pollefeyt.
3 . Mateloos leven
Uit een commentaar van Emmanuel Van Lierde op het boek van filosoof Ignaas Devisch ‘Rusteloosheid. Pleidooi voor een mateloos leven’
We hebben het zelf graag druk. Een mens zal altijd streven en verlangen. Sinds wanneer moet ons leven in balans zijn? Een beetje mateloosheid of hard werken kan geen kwaad. “Als boeren stopte het werk bij mijn grootouders nooit. Was hun leven in balans? Was het bij hen niet druk?”, vraagt Devisch.
Secularisatie
Toch wijst hij op een cruciale verschuiving door de secularisatie. “Ons tijdsbesef is fundamenteel veranderd door niet meer te geloven in een hiernamaals. Dit leven is onze enige kans, dus willen we het maximale uit de kan halen. Zo komt er een enorme druk op ons leven: er is nog zo veel dat we moeten realiseren. Dat creëert een ruste- en mateloosheid die eigen zijn aan de moderne mens”, besluit de filosoof.
