Weer in Vietnam
Toen ik in 1996 voor het eerst landde in Hanoi, hoofdstad van Vietnam, stonden er op het vliegveld vier burgervliegtuigen naast vele oorlogstuigen. Twee van die vier behoorden bij de president van Algerije, die toen op staatsbezoek was. De grenspolitie werkte in een grote houten keet, waarin zes houten hokjes stonden met op elke tafel rechts vooraan de kepie van de beambte. Hij keek de formulieren na, scande het paspoort en wachtte op groen licht van hogerhand om me door te laten. Nu staat er een ruim modern gebouw, sober en netjes, voor een efficiënte en snelle afhandeling van de mensenstroom.
Dit is de derde keer dat ik dit land bezoek, de laatste keer was negen jaar geleden. Toch ontdek ik steeds nieuwe dingen. Zo heb ik voor de eerste keer Ho Chi Minh gezien in levende, neen dode en gebalsemde lijve. Hij is de meest bekende Vietnamees, symbool van de vrijheidsstrijder tegen de Franse kolonisator en de Amerikaanse indringer van de twintigste eeuw.
Maar de geschiedenis gaat natuurlijk veel verder terug. De Chinezen hebben dit stuk van de wereld al overheerst lang voor onze tijdrekening. Ze zijn dan ook de meest gehate tegenstrever van de Vietnamezen, zij het in zwijgzame stilte. Pas in de elfde eeuw slaagde een generaal er in het Noordelijke deel van het huidige land in te palmen en zich tot keizer te laen kronen. Het verhaal gaat dat een visser ooit een zwaard uit het water haalde en het aan de krijger overhandigde. Het bleek machtige, magische krachten te bezitten. Na de overwinning eiste een grote schildpad het zwaard op . Het dier bracht het naar de diepten van het Kiem meer in het centrum van Hanoi. Daar ligt het nog steeds verborgen volgens de legende.
In de volgende eeuwen kwamen de Chinezen weer, werden weer uitgedreven, breidde de keizer zijn macht uit naar het zuiden waar hij de Champa versloeg, nog later de Khmer gedeeltelijk verdreef uit het verste zuiden van het huidige land. Tot in de achttiende eeuw het huidige Vietnam een geheel werd.
Toen, in negentiende eeuw, kwamen de Fransen. Zij veroverden ook het nabijgelegen Laos en Cambodja en noemden het Indochina. Een jonge man waarvan de vader in de administratie werkte van de marionet-keizer, kreeg de beste opleiding in de hoofdstad van toen. Hij rebelleerde samen met vele andere studenten tegen de Franse overheersing, raakte in de gevangenis en kwam weer vrij, maar mocht het land niet meer verlaten. Toch wou hij weten waarom het Westen zoveel machtiger was dan het Oosten. Hij werd kok op een intercontinentale vrachtboot onder een valse naam. Hij verbleef in Londen, in Amerika, in Frankrijk en na de communistische revolutie in Rusland. Daar stichtte hij de Vietnamese communistische partij. Zijn tweede valse naam was Ho Chi Minh.
Tijdens de tweede wereldoorlog was hij weer in Vietnam, dat nu onder de voet gelopen was door de Japanners. Hij zocht en vond bondgenoten in China en … Amerika. Na de nederlaag van Japan, riep hij op 2 september 1945 de onafhankelijkheid uit van Vietnam. Maar zo hadden de Fransen het niet begrepen en zij bezetten het land opnieuw. De strijd vond zijn hoogtepunt in de slag om Dien Bien Phu in 1953. Frankrijk lag verlamd in de touwen en er kwam een vredesverdrag dat het land voorlopig in twee splitste en waarbij er verkiezingen zouden georganiseerd worden. De Verenigde Staten zagen het ijzeren gordijn in Europa vanaf 1946, het beleg van Berlijn in 1948, de overwinning van Mao Tse Toeng in China in 1949, de Koreaanse oorlog vanaf 1950. Zij vreesden de val van een andere dominosteen.
Amerika zetten een marionettenregering op in het zuiden en verhinderden de volksraadpleging. Corruptie, machtsmisbruik, onderdrukking was er schering en inslag. En er waren weer eens buitenlandse heersers. Ho Chi Minh begon een guerrillaoorlog tegen de Yankees. Die hadden maar twee antwoordden: een bommenregen uit de lucht en de “search and destroy” actie op het land. Wellicht herinner je je nog die foto van het naakte meisje, huilend van de pijn met nog een flard brandend linnen aan de arm: napalm! Er kwam een golf van protest wereldwijd. Het einde van de zestiger jaren was ook de tijd van de flower power: bedrijf de liefde, niet de oorlog. Hoe meer burgers de Amerikanen doodden, hoe meer ondergrondse strijders zich bij de Vietcong voegden.
In volle oorlog, op 2 september 1969, verjaardag van de onafhankelijkheidsverklaring, stierf Ho Chi Minh. Uiteindelijk trokken de Amerikanen zich terug en lieten de slangenkuil over aan het Zuid Vietnamese regime, dat compleet verslagen werd op 30 april 1973. 1 mei kon gevierd worden, ook in Saigon, dat nu Ho Chi Minh Stad heet.
Maar hier eindigt de geschiedenis niet. De Chinezen -weer zij!- betwistten de noordelijke grens en vele eilanden. Zij vielen Vietnam aan en er moest een overeenkomst gesloten worden tussen een grootmacht en de kleine buur. In buurland Cambodia heerste Pol Pot met een schrikbewind. Vele familieleden van slachtoffers woonden in het zuiden van Vietnam. Tenslotte is Vietnam er binnen gevallen om de druk van die zijde te verlichten, maar kwam in de knel, want nu was het zelf een bezetter.
We zijn veertig jaar verder en het land bloeit open. Daar vertel ik je later over.
Ik vermoed dat je je zorgen maakt over mij, zo dicht bij de oorsprong van de coronaziekte. Toch nog duizend kilometer er vandaan. Ik lees inderdaad de angstaanjagende berichten over China, het cruiseschip in Japan, de uitbreiding in Italië, de flop met de Belgische passagiers van de Westerdam die uit Cambodia kwamen en vrolijk met trein en bus naar huis reisden.
Hier is alles vrij rustig. De zestien geregistreerde gevallen zijn allen genezen en kunnen anderen niet meer besmetten. Bovendien worden er drastische maatregelen genomen. Bijvoorbeeld: Chinezen en bezoekers die in China geweest zijn, worden in alle hotels geweigerd. Mondmaskers zijn verplicht bij het bezoek van het mausoleum van Ho Chi Minh. Aan de meeste ingangsdeuren worden de handen verplicht gedesinfecteerd of wordt je temperatuur gemeten. Met onze bus reist ook een sympathieke goedlachse jobstudent die als hoofdtaak heeft om bij elke instap of uitstap een gulp ontsmettingsgel in je handen te spuiten. Ik voel me voorlopig veilig. Tussendoor helpt het kereltje met moeilijke op- of afstappen op een boot of in een grot. Ik word hier op handen gedragen. Ouderdom krijgt hier respect en heeft zo zijn voordelen.
Door de epidemie zijn er veel minder reizigers, zowel in de hotels, bij de bezienswaardigheden als op de vliegtuigen. Cathhay Pacific heeft om de andere dag een vlucht afgeschaft, waardoor mijn medereizigers een dag langer in Vietnam moeten blijven. Ik ga door naar Cambodia en kom op de verwachtte tijd terug. Vier ingeschreven personen hebben die verlenging aangegrepen om hun reis te annuleren, wellicht onderduims om het risico op het virus te ontwijken. Zo trekken we nu door het land in een grote moderne bus met zes toeristen, een lokale gids en een Nederlandse reisleidster, een chauffeur en het hulpje. We worden prima in de watten gelegd.
