Cursiefje van Frans De Maeseneer
De commotie omtrent de ontslagen bisschop van Evreux is stilaan uitgestorven. De talrijke protestbrieven en petities zwijgen. Toch valt er veel te zeggen over deze mens en zijn wedervaren. Ik roep mijn souvenirs op en ik doe een poging om hem te portretteren.
De evangelist Lucas opent zijn vijftiende hoofdstuk met dit heerlijke woord over Jezus: hij ontvangt zondaars en eet met hen. Maar onmiddellijk daarop staat geschreven: de farizeeërs en de schriftgeleerden morden daarover. Daarmee weten we veel ineens. Het is zalig sukkelaars van mensen binnen te laten in je huis en er dan bovendien nog tafelgemeenschap mee te hebben. Dat is een bevrijdende openbaring. Het is echter ook een stoute openbaring. David mag zo lief zijn als maar mogelijk, Goliath zal zich geen tweede keer laten vangen. Dit keer zal Goliath de kleine David wel verslaan. Wat in het geval van Jezus duidelijk is gelukt: Jezus moest weg, opgeruimd staat netjes. Achteraf hebben velen zijn levensgebaar en zijn stervensgebaar hoog gewaardeerd. Goliath werd dus toch overmeesterd. Op den duur.
Het verhaal van Jacques Gaillot is een afdruk van wat hierboven geschreven staat. Het is het verhaal van de leerling die de weg gaat van de meester. De bisschop van Evreux ontving mensen aan huis. Hij liet ze binnen in zijn huis. Hij luisterde naar hen. Hij kwam voor hen op. Hij werd hun lotgenoot, hun geluidsversterker, hun pleitbezorger, hun advocaat. En hij deed dat met fijne humor, met vriendelijke beslistheid, met waarachtige vrijheid bovenal. Hij werd gehoord: hij had het levenslied der armen op toon gezet. De kleine David speelde zijn rol heel goed. Hij componeerde een paar mooie psalmen.
Goliath houdt evenwel niet van psalmen. Hij componeerde dus een tégen-lied. Hij zorgde voor een tegenzet. Zo liet Gaillot geen kans voorbij gaan om het vrije woord te spreken voor de media. Hij was dus mediageil. Over de homofielen zei hij: Jésus les aime. Goliath maakte daarvan: hij is pro homofilie. En langzamerhand groeide de tegenstand: een bisschop moet eerst en vooral bisschop zijn en blijven. Hij mag liefst geen profeet zijn. Die twee rollen samen, dat kan een mens niet spelen. Zo werd hij een fel besproken man, een teken van tegenspraak. Eens moest de situatie exploderen.
En de situatie explodeerde inderdaad. De bisschop schreef een open brief aan een Frans minister: à mon frère. Daarin stelde hij de minister voor zijn plicht om leegstaande publieke gebouwen bewoonbaar te maken voor daklozen. Heel Frankrijk had het lezen en/of gehoord. Het was de brug te ver. Goliath gaf zich niet gewonnen. Hij sloeg terug via diplomatieke weg. Vanuit het Vaticaan werd de zaak geregeld: Jacques Gaillot werd ex-monseigneur en ex-excellentie. Exit de bisschop die te zeer profeet was.
Nu, ongeveer op hetzelfde moment werd in Duitsland een andere dissident ontzet. Ze werden samen geïnterviewd. De één bleef koppig vechten voor zijn groot gelijk. Gaillot reageerde zalig en met sterke vreugde: het levenslied der armen zal blijvend worden gehoord. Hij zal dat lied blijven zingen en zo, samen met velen, sterker zijn dan Goliath.
Zo zal deze mens verderleven. En velen zullen veel van zijn woorden gaandeweg vergeten, maar één woord zal geschiedenis maken: als de kerk niet dient, dient ze tot niets. Vrienden van hem, van hier en van elders, zullen leven van dat woord. Voor hen zal de profetie niet sterven. Het woord zal geciteerd worden, niet als een slogan, maar als een boodschap. Zo wordt aan het verhaal van David en Goliath een eigentijdse vertaling gegeven. En David schrijft zijn psalmen verder.
Jammer dat mijn lied zo middelmatig is.
Tot zover Frans De Maeseneer.
Op 16 april 2005 schreef De Standaard:
Jacques Gaillot wordt dit jaar zeventig. Tien jaar geleden werd hij ontheven van zijn functie als bisschop in het Franse Evreux. Zijn standpunten waren te controversieel voor Rome. Gaillot pleitte voor de priesterwijding van gehuwde mannen, het gebruik van condooms om aids in te perken en zette aan tot grote verdraagzaamheid jegens homo’s. “Ik week nooit af van de leer van de Kerk, maar legde enkel andere accenten. Liefde is belangrijker dan de wet. Het evangelie zegt hetzelfde als ik: de wet is ondergeschikt aan het leven. God staat altijd aan de kant van het leven en de liefde. Van geboden en verboden kan een mens niet leven.”
Voor zijn ontslag ontpopte Gaillot zich tot een omstreden figuur, die vaak tussenkwam in actuele gebeurtenissen. Hij sprak zich uit als tegenstander van de Golfoorlog en veroordeelde het embargo tegen Irak. Hij stapte mee met de Vredesbeweging tegen de Franse kernproeven en pleitte voor het teruggeven van de bezette gebieden aan de Palestijnen. “Ik gaf altijd mijn mening. In de Kerk moet ruimte zijn voor debat. Ik zocht de media niet op, zij kwamen naar mij. Ik was de enige bisschop die inging op actuele kwesties. Als ik mijn collega’s om advies vroeg, reageerden ze dat ze nog moesten overleggen, en dat het moment niet geschikt was.”
